Rieten daken

Kapconstructie met riet

Veel mensen worden bij het zien van een rieten dak opslag verliefd. Dit is ook niet zo vreemd het is een plaatje om naar te kijken. Vooral wanneer het riet net gedekt is. Sinds mensenheugenis wordt er gebruik gemaakt van riet als dakbedekking voor houtskeletbouw kapconstructies. Vroeger was het een zeer goedkope manier van dakbedekking aanbrengen. Omdat er geen geld was werd uit nood riet gebruikt als dakbedekking. Riet groeide ieder jaar opnieuw en was ruim aanwezig in Nederland. Het was een goedkope en praktische manier om daken te beschermen tegen alle weersinvloeden. Tegenwoordig heeft het een luxe uitstraling en is het een ambacht. Daarnaast zorgen rieten daken voor een extra isolatie schil op het dak. Door de opkomst van het gesloten rietdak is het ook nog eens brandveilig gemaakt. In de moderne bouw worden rieten daken vooral op luxe villa's toegepast. Het materiaal gaat uitstekend samen met de moderne villa bouw. Er is momenteel zelfs kunststof riet verkrijgbaar op de markt. In 2013 was het de fabrikant Polytecht gelukt om een kunststof rietdekking op de markt te brengen. Novariet is een duurzaam kunststof riet dat zicht laat verwerken als natuurriet. 

De techniek van het rietdekken

Rietdekken is een ambacht. De techniek is door de jaren heen maar weinig veranderd. Er worden met de hand rietlagen van onder naar boven opgelegd. Het riet wordt in handzame bundels naar boven gedragen. De grootste verandering in het bestaan van rieten dakbedekking is het toepassen van het schroefdak. Met het schroefdak wordt het riet op een ander manier bevestigd dan bij traditionele rieten daken. Bij een traditioneel dak gebeurde diet met een grote kromme naald. Het riet werd aan de latten geregen. Bij een schroefdak worden de draden aan de onderconstructie vastgeschroefd. Bij de voorloper van het schoefdak werd dit gedaan met spijkers.

Kwaliteit van het rieten dak

De kwaliteit en levensduur van een rieten dak is erg belangrijk. Dit is uiteraard afhankelijk van de gebruikte materialen en de zorgvuldigheid van uitvoering van de rietdekwerkzaamheden. Om deze kwaliteit te verhogen en te waarborgen zijn er eisen ingesteld waaraan een rieten dak moet voldoen. Deze eisen zijn vastgelegd in "de Kwaliteitseisen en Uitvoeringsrichtlijnen van de Vakfederatie Rietdekkers". Naast deze kwaliteitseisen en uitvoeringsrichtlijnen bestaat nog de URL 4004 Riet, welke de eisen omschrijft van rietdekwerkzaamheden aan monumenten. De URL 4004 is ontwikkeld op initiatief van en met de Stichting ERM (Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg).

Als een rieten dak goed is ontworpen en vakkundig is aangebracht, is dit een investering voor vele jaren. De gemiddelde levensduur is 25 jaar maar levensduur tot 40 jaar is geen uitzondering. Echter zijn garanties hiervoor niet te geven. Er zijn veel variabelen die de levensduur van een rieten dak beïnvloeden. Zo bepalen locatie, kwaliteit van materialen en vakkundigheid van aanbrengen de levensduur. Daarnaast dient een rieten dak goed te worden onderhouden voor een optimale levensduur. De hellingshoek van het dak speelt ook een belangrijke rol in de levensduur.

Levensduur van het rieten dak

Riet zorgt ervoor dat het water naar beneden wordt afgevoerd. Dit betekend niet dat het waterdicht is. Hemelwater kan het rietpakket binnen sijpelen. Door de uitvoering in de juiste hellingshoek wordt het water voldoende snel afgevoerd zodat er geen water naar binnen sijpelt voordat dit schadelijke gevolgen heeft voor de rieten dakbedekking. Dit is de reden waarom een rieten dak zo steil mogelijk moet worden uitgevoerd. Het water heeft daardoor meer momentum om naar beneden te lopen. Nog een belangrijke factor in de levensduur van het rietpakket is hoe droger het riet is en blijft, hoe langer de levensduur.

Om een goed rieten dak te maken is er een samenspel nodig tussen de koper, aannemer, architect en houtskeletbouwer. Een goed rieten dak valt of staat met een goed ontwerp. Als het ontwerp niet goed is dan kan de rietdekker nog zo'n hoge kwaliteit leveren maar wordt de lange levensduur niet behaald. Als de hellingshoek bijvoorbeeld niet goed is dan zal dit invloed hebben op de levensduur. Daarnaast zal de houtskeletbouwer een goed dak moeten leveren. Er zijn in Nederland gerenommeerde houtskeletbouw bedrijven welke veel kennis hebben van rieten daken. De dakconstructie zal goed luchtdicht aangebracht moeten worden. Vervolgens wordt de kapconstructie afgetaped met butyltape. De houtskeletbouw bedrijven hebben hiervoor standaard details. De absolute minimale hellingshoek waarop riet gelegd kan worden is voor korte dakvlakken 30 graden, ( dakvlakken tot 2 meter, dakkapellen met een vlakke bovenzijde etc.) en voor langere dakvlakken 40 graden. Ook voor ronde dakkapellen is de absolute minimummaat 30 graden. Wanneer riet gelegd wordt op een dakhelling met een hellingshoek die kleiner is dan 45 graden, moet men met een kortere levensduur rekening houden. 

Rd waarde van natuur rietdekking

Rd waarde van kunststof rietdekking (Novariet)

Na verloop van tijd worden veel daken op bijvoorbeeld landhuizen en villa's vervangen als ze er oud uitzien. De rieten daken voldoen dan nog prima. Hierdoor wordt de normale levensduur van ± 45 jaar vaak bij zulke woningen niet gehaald. Op een boerderij of schuur daarentegen wordt er meer gekeken naar functionele levensduur zijn daken van ± 50 jaar en ouder geen uitzondering. 

Bij de gesloten constructie, ofwel het schroefdak, wordt het riet op een dichte ondergrond geschroefd. Het plaatmateriaal kan bestaan uit; multiplex, OSB-plaat, Spaanplaat V313 verlijmd etc. (min. 18 mm dik i.v.m.de schroeflengte). De spouw tussen riet en onderconstructie ontbreekt. Het gehele rietpakket helpt mee met het vormen van een isolerend pakket. De onderconstructie is luchtdicht. Er is dus een harde scheiding tussen binnen en buiten. Dit resulteert in een comfortabel en brandveilig rieten dak. Een dergelijk dak heeft een Rc-waarde van 1,25 en voldoet daarmee nog niet aan de norm (Rc=2,5) van het Bouwbesluit. Wordt een hogere isolatiewaarde verlangd, dan kan het plaatmateriaal vervangen worden door een isolatie schroefpaneel (dit heeft de voorkeur) of er kan van binnenuit aanvullend worden geïsoleerd. Indien van binnenuit wordt geïsoleerd dan moet er altijd een dampdichte laag aan de binnenzijde van de isolatie aangebracht worden.

Onderhoud van het rieten dak

Net zoals alles heeft ook riet onderhoud nodig. Onderhoud is voor een rieten dak iedere vijf jaar aan te raden. De rietdekker kan dan het hele dak nalopen op slijtage en eventueel werkzaamheden uitvoeren. Bijvoorbeeld het verwijderen van algen. Deze vormen een afsluitende laag over het riet waardoor het rieten dak minder goed kan drogen. Deze algen kunnen worden verwijderd met bestrijdingsmiddelen. Daarnaast is het belangrijk mos te verwijderen. Deze zijn minder hardnekkig dan de algen. Door de mos wordt het dak ook zwaarder. Ook zijn volgels gek op mos dus trekt het ongewenste dieren aan. Een grovere optie is om het dak te laten kamen. Hierbij wordt er een stukje riet van het dak afgesneden. Echter is dit wel een arbeidsintensief karwei en kost dit een paar centen.

Brandveiligheid van het rieten dak

Voornamelijk door onbekendheid met het (moderne) rieten dak bestaat er bij veel mensen onzekerheid over het rieten dak. Hierdoor ontstaan makkelijk verhalen die onjuist zijn of op onwaarheden berusten. Zo zou het rieten dak bijvoorbeeld erg duur zijn in de verzekering omdat het zeer brandgevaarlijk zou zijn, of omdat het rieten dak bijvoorbeeld bliksem aan zou trekken. Onder het hoofdstuk Brandveiligheid worden een aantal van deze aspecten nader bekeken. Sinds de mens zich voor langere tijd op een plek is gaan vestigen heeft hij huizen gebouwd die meer zijn dan een onderkomen voor een nacht. Steeds is hij op zoek geweest om deze huizen fraaier en duurzamer te maken. Vooral na het ontstaan van steden en dorpen heeft ook brandveiligheid de aandacht gekregen die het verdient. Ook voor het rieten dak is altijd gezocht naar methoden en hulpmiddelen die het dak duurzamer en brandveiliger konden maken. Tot voor kort betekende een brandveiliger dak echter altijd vooral een minder duurzaam dak. Tegenwoordig kunnen brandveilig en duurzaam wel samen gaan. Een volgens de laatste inzichten opgebouwd rietdak is brandveiliger dan men 25 jaar geleden voor mogelijk had gehouden.

Een ontwikkeling die vooral veel heeft bijgedragen tot het verkleinen van het brandgevaar is de ontwikkeling van het schroefdak. Bij dit dak wordt het riet rechtstreeks op een gesloten ondergrond aangebracht. Er bevindt zich niet langer een luchtspouw (of andere open ruimte) onder het rietpakket. Hierdoor is het niet langer mogelijk dat zuurstof van binnenuit, door een vuurhaard op het dak, wordt aangezogen, waardoor een eventuele rietbrand niet echt uitbreekt maar het riet slechts gaat smeulen of zelfs dooft. Deze constructie is niet langer wind- en tocht open maar indien goed aangebracht vormt het dak een gesloten constructie. In vergelijking met het traditionele rieten dak is er een harde scheiding aanwezig tussen het rietendak en het daaronder gelegen pand. Van een fel uitslaande, niet beheersbare brand is hierdoor bij deze constructie geen sprake meer.

Kunststof patent riet

Een rieten dak zonder veel onderhoud is nu ook mogelijk. Een alternatief voor rieten daken is kunststof riet ook wel patent riet genoemd. Het kunst riet nauwelijks te onderscheiden van natuur riet. Daarnaast heeft het ook nog eens een betere isolatiewaarde. Voordelen van kunststof riet zijn

• Hogere isolatiewaarde
• Geen mos- of algengroei
• Onbrandbaar
• Toepassing op dakhellingen vanaf 15 graden

Contact opnemen

Wij zijn een informatieve website voor houtskeletbouw, houtbouw en prefab. Wij hebben veel kennis in huis. U kunt ons bereiken via de email of via het contact formulier.

Houtskeletbouw Elementen